lunes, 29 de octubre de 2012

"No terminas de aterrizar de una experiencia así"



Nació un 5 de marzo de 1988. A sus 24 años, este joven coruñés, al que todos conocen con el nombre de Pabuko, ha sido miembro activo de plataformas como el 15-M y ha participado en diversas manifestaciones y movilizaciones a nivel nacional.

En su tiempo libre, le gusta hacer malabares y otros trucos que dejan impresionado a todo viandante que presencie el espectáculo. Amigo -muy amigo- de sus amigos, siempre se presenta con una sonrisa pintada en la cara, dispuesto a echar una mano a todo el que lo necesite.

El 29 de septiembre, junto con un grupo de amigos, decidió ir a Madrid para participar en una de las movilizaciones que se estaban llevando a cabo durante aquella semana. Allí vivió una de las peores experiencias de su vida: en la jornada de protesta del sábado día 29, a las 00:00 de la noche, fue detenido por la policía.

Ahora, de nuevo en su Coruña natal, nos encontramos sentados en un portal de una calle transitada, un sábado por la noche, envueltos por un ambiente donde se respira buen rollo, compañerismo y mucho calor -a pesar del frío coruñés-, rodeados de jóvenes con chaquetas vaqueras y chapas de “no a la guerra”.

Sabela: ¿Por qué decidiste ir a la manifestación?

Pabuko: Bueno, era una convocatoria grande, a nivel estatal, y realmente importante en la situación actual. En verdad la gente que íbamos no teníamos mucha idea de lo que iba a pasar, aunque éramos conscientes de que era un asunto muy serio. Yo estaba convencidísimo de que quería ir, sobre todo después de ver lo que pasó el primer día.

S: ¿Cómo crees que fue la actuación policial?

P: Por mi experiencia, reconozco que la actuación en Neptuno no fue excesiva, aunque eso no justifica la manera de actuar de los antidisturbios. Después de salir de Neptuno sí fue excesivo: estuvieron hasta las cinco de la madrugada por Lavapiés, cargando contra pequeños comercios y vendedores. A nosotros por ejemplo nos cerraron el paso, queríamos irnos y no nos dejaron. En ese sentido sí fue excesiva, sin duda.

S: ¿Crees que hubo algún tipo de grupo violento entre los manifestantes?

P: No. Había una tensión bastante seria todo el rato, no solo durante las cargas. La gente estaba muy nerviosa, y sobre todo cabreada, pero no era violencia, ni muchísimo menos.

S: ¿Qué pasó en el momento en que te detuvieron? ¿Cómo fue?

P: La policía, en Neptuno, empezó a rodear a la gente, y nos fueron echando fuera. Más tarde se formaron grupos de personas que plantaron cara a la policía, algunos armados con piedras. La situación se encendió bastante y empezaron a perseguirnos corriendo; hubo gente que se cubrió con vallas, se cortaron las carreteras etc. En teoría ahí se acababa todo, así que nos fuimos las ochenta personas que quedábamos. De repente se empezaron a oír sirenas y todo el mundo echó a correr, nos cerraron el paso y nos metimos en el primer bar que vimos. La policía entró y empezó a sacar gente y a golpearlos, a mí me pillaron también.

S:¿Qué te dijo la policía?

P:Solo me esposaron y me preguntaron por qué estaba tirando piedras, me llevarono al furgón, esposado, me dieron patadas, me decían si era muy valiente... No sé, apenas me dirigieron la palabra. Ninguna explicación.

S: ¿Te dejaron comunicarte con tu familia?

P: No, el sábado a las 00:00 me detuvieron, y estuve hasta el domingo a las 18:00 de la tarde, cuando salí del juzgado,  sin comunicarme con nadie.

S: ¿Te dijeron algo al irte?

P: No, solo en el juzgado. Allí cambió la situación: era otra gente, otro trato, otro personal... por lo menos nos trataron con un mínimo de decencia.

S: ¿Cómo te sentiste?

(Se produce un largo silencio, que dice más que cualquier palabra)

P: No sé... Muy desmoralizado. Es difícil expresarlo ahora, en frío. En aquel momento estaba en shock, no sentí pena ni rabia, sino impotencia. No terminas de aterrizar de una experiencia así. Fue horroroso, estar encerrado en una celda, sin luz, sin agua, sin nada, ni una manta, te humillan, se ríen de ti... mina mucho moralmente.

S: Una última pregunta relacionada con las elecciones en Galicia ¿Vas a ir a votar?

P: Bueno, esto podría ser un debate muy largo pero no, no creo que vaya a votar. Primero porque no creo que la votación sirva de algo, y después tengo la convicción de que no hay que delegar nuestras vidas en ninguna otra persona. Tú eres el protagonista de tu vida, tú decides tu vida... yo voto por mí, solo yo me represento. No tengo confianza en el sistema electoral y no creo que tenga utilidad para algo práctico en mi vida. Es cierto que la abstención no sirve de nada, sobre todo porque favorece a algunos partidos muy concretos, pero aún así sigo siendo fiel a mis convicciones.

lunes, 22 de octubre de 2012

Documentación informativa


RESUMO

O presente traballo ten como obxectivo facer unha pequena investigación que afonde no mundo da documentación informativa. Deste xeito, estudiaráse da forma máis clara e concisa posible puntos fundamentais para entender todos os aspectos relacionados coa documentación, como son conceptos, funcións, características, orixe, evolución e relación respecto aos medios de comunicación na actualidade.


PALABRAS CLAVE

Documentación, xornalismo, información, intercambio, selección, análise, organización, recuperación, búsqueda.


INTRODUCIÓN

A finais do século XIX nace a ciencia da documentación. Durante esta década, prodúcese un incremento das Academias científicas, aparición de revistas de carácter científico e artístico e de divulgación, aumento do número de xornais, invención da fotografía e do cinematógrafo, así como o telégrafo e a radiodifusión, que propician o comezo da globalización. Todo isto implica un aumento considerable da información á que os cidadáns teñen acceso, polo que a documentación se presenta como método para organizar a súa organización e circulación. É, polo tanto, unha ciencia informativa de carácter social cunha función mediadora entre o creador da información e o seu receptor.

Poderíamos engadir que a documentación é, ademais, un xeito de atopar información; de poder buscar, clasificar, ordenar, xenerar e recuperar información de utilidade.
A documentación informativa sufriu unha clara evolución que foi mudando o xeito de documentarse e incluso o propio concepto da mesma.
Hoxe en día existe unha gran variedade de soportes a través dos cales poder documentarse: medios visuais, medios impresos, sonoros... A hexemonía de internet foi un dos acontecementos clave na busca de información. A cantidade de información á que temos acceso é tan grande que a dificultade atópase, na actualidade, en saber seleccionala adecuadamente.

Documentarse é imprescindible para acceder a diversos coñecementos que nos permiten estar informados, o cal é fundamental para as persoas.
Sen embargo, no eido xornalístico esta tarefa é, se cabe, máis importante. É necesario que os xornalistas estean ben informados, xa que esa información é a que van transmitir aos cidadáns. Para estar ben informado, o acceso a documentos que permitan contrastar feitos e fontes, é imprescindible. Ademais, o poder documentarse a través da recuperación e o coñecemento de novas informacións é o xeito de enriquecer o que posteriormente se comunicará.

Podemos obter información de diversos xeitos:
  • Arquivos: atoparemos documentos administrativos empregados xeralmente para inventarios. Os arquivos teñen como funcións conservar a memoria histórica dunha persoa ou dunha organización.
  • Bibliotecas: nelas podemos atopar documentos bibliográficos e fondos de carácter xeral que serán de utilidade para catálogos. As bibliotecas facilitan o acceso a recursos culturais e informativos a toda unha colectividade.
  • Centros de documentación: que ofrecen documentos bibliográficos e fondos especializados, empregados posteriormente para a construción de bases de datos. Funcionan para recompilar información dunha materia específica que sexa útil para un segmento específico de usuarios. Son unidades de información que se dedica á análise ou descrición do contido dos documentos e a difusión da información
CONCEPTO

A construción de concepto de documentación é un proceso complexo que se desenvolve de xeito paralelo á evolución práctica, profesional e tecnolóxica deste campo.

A documentación é unha ciencia cun enorme ámbito de aplicación e extensión, pois abarca todo tipo de documentos e soportes.
No ámbito da documentación, empréganse procesos de selección de materiais, organización, catalogación, e análise de contido.

Por unha banda, cómpre definir o concepto de Ciencia da Documentación, tarefa que desenvolven, entre outros, os seguintes autores:

O profesor López Yepes, xunto a Juan Ros consideran varios aspectos desta disciplina como fundamentais. “Documentación pode entenderse como conxunto das disciplinas (Ciencias da Documentación) relacionadas co estudo do documento, como fonte de información para obter nova información ou unha toma de decisións, disciplinas... ou, se se prefire, o estudo dos procedementos netamente informativos subseguintes ao tratamento técnico dos documentos para a eficaz difusión dos mensaxes en os contidos”

O profesor Izquierdo, un dos que máis traballou xunto con Sagredo na recopilación de definicións sobre Documentación, considera que é importante dar un valor auténtico aos propios documentos: conservar e transmitir os seus contidos.

E pola outra banda, existen outros expertos que se centran en definir con precisión o termo Documentación Informativa: 


María Eulàlia Fuentes (1997, 87), define amplamente este concepto. "O nome xenérico que se emprega para designar a disciplina que se ocupa de aplicar a teoría, os métodos e as técnicas documentais á investigación da comunicación de masas e ás distintas ciencias da comunicación, Xornalismo-documentacón xornalística e documentación audiovisual; Comunicación audiovisual-documentación audiovisual; Publicidade-documentación publicitaria; Relaciones Públicas-documentación das relacións públicas, coa finalidade de facer máis manexable e accesible a información (independentemente do seu soporte), xerada polos distintos medios de comunicación social -prensa, radio e televisión-, e tamén a xerada polo quefacer publicitario, ou o exercicio das relacións públicas, de crear novas informacións."  

Ángeles López Hernández, na súa obra "La documentación, herramienta básica del periodista y el comunicador" afirma o seguinte: 

Hernández López, Ángeles. «La documentación, herramienta básica del periodista y el comunicador.»  [en liña].us.es, 2000. <http://grupo.us.es/grehcco/ambito05/hernandez.pdf>: "Documentación ensina a clasificar, organizar, resumir e extraer as palabras claves (indización) dos mensaxes de forma eficiente e útil, facilitando e axilizando a recuperación das informacións no momento preciso, cando son necesarias para o desenvolvemento do traballo."

Antonio García Gutiérrez tamén define o concepto de documentación informativa:

García Gutiérrez, Antonio (ed.): Introducción a la Documentación Informativa y Periodística, Sevilla, Editorial Mad, S. L., 1999. "Documentación es procedemento e ferramenta que axuda a comprender e ordenar o caos cognitivo xurdido a partir do crecemento exponencial da información tecnocentífica no entorno da revolución industrial do século XIX. Uso de criterios científicos de organización e circulación."

Pérez Alarcón, no seu libro "La documentació a l'era de la informació" afirma que: 

Pérez Alarcón, Adoració (coord.): La documentació a l’era de la informació, Barcelona, Edicions de la Universitat Oberta de Catalunya, 1998. "Documentación é unha disciplina que se ocupa basicamente de aplicar unha chea de técnicas que permiten estruturar e organizar os documentos en chamados sistemas de información. Só así será posible a recuperación e localización dos documentos, da información".

Na obra "Manual de documentación para la comunicación", Miguel Moreno Gallo afirma que 


Moreno Gallo, Miguel Ángel: Manual de documentación para la comunicación, Burgos, Servicio de Publicaciones e Imagen Institucional Universidad de Burgos, 2009."Documentación non é só xestión de arquivos, é valoración e aportación de datos, análises e opinións".

ORIXE

Os cimentos da documentación son as ideas e os conceptos que o home foi capaz de representar ao longo da historia en moi diversos materiais. Así pois, son documentos as obras de arte, a bibliografía xeral e especializada e calquera expresión humana que foi sometida a un proceso de inxenio, estudo, investigación, etc.
Polo tanto, a documentación é herdeira do proceso intelectual, aportando elementos lexibles, abstraíbles e asimilables dunha realidade elaborada ou non.
A documentación é, en esencia, a suma daquelas ideas que representan parcelas da realidade. Este concepto foi descuberto por Paul Otlet e Henri La Fontaine, principais responsables da biblioteconomía e documentación moderna, coa fundación en Bruselas do Instituto Internacional de Bibliografía en 1895.
O proceso de documentación consolidaráse posteriormente coa labor de investigadores como os ingleses Brian Campbell Wickery e Samuel Clement Bradford, ou o alemán Ernst Hermann Ericj Piestsch.

PRINCIPIOS

Tal e como apunta o profesor Félix del Valle Gastaminza, da Universidade Complutense de Madrid (UCM), podemos clasificar os principios da documentación informativa, básicamente en dous:

Principios teleolóxicos: Marcados polos obxectivos fundamentais da información xornalística.
  • Principio verificativo: causa orixinaria fundamental da actividade documental xornalística.
  • Principio explicativo: causa final específica da actividade documental xornalística.
  • Principio editorial: constitúe unha perspectiva subxetiva das anteriores e reúne dous dimensións: a ideolóxica (línea editorial do medio) e a formal.
Principios formais e circunstanciais: A razón de ser da documentación está no seu posterior uso, polo que é necesario determinar o emprego futuro das fontes.
  • Principio de perdurabilidade: razón formal da actividade documental xornalística, que tende a fixar a utilidade futura e o grao de permanencia de textos e referencias.
  • Principio de adecuación funcional: regla metodolóxica na actividade documental xornalística, pola que esta se orienta ao tratamento específico que precisa cada tarefa e medio documental, dacordo coa súa natureza e a función que realiza.
  • Principio limitativo: supón o conxunto de circunstancias reais da actividade documental xornalística, que limitan o seu exercicio: localización, ámbito de difusión, tipo de publicación, periodicidade...
CARACTERÍSTICAS DA INFORMACIÓN DE ACTUALIDADE

A información de actualidade non está formada por feitos puntuais, acontecementos independentes que non gardan relación entre si. Un conxunto de causas e efectos derivados de actividades políticas, económicas, sociais e culturais constitúen a información de cada día. As noticias teñen, polo tanto, antecedentes e consecuencias. Unhas noticias relaciónanse entre elas, e dunhas derivan outras. Polo tanto, a función dos medios de información consiste, entre outras moitas, en ofrecer ao receptor información documentada, na que cada noticia poda ser vista en función das súas relacións coa información actual.
A información documentada debe ser investigada e explicada, pero atópase a miudo con obstáculos como a premura de tempo característica dos medios de comunicación, o exceso de fontes documentais e a sobrecarga de información que dificulta esa selección necesaria da información á que temos acceso.

FUNCIÓNS E FINALIDADES

Galdón establece catro funcións moi claras e concisas:
  • Función comprobatoria o verificativa: comprobar a exactitude dos feitos e a corrección de nome e identificacións.
  • Función preparatoria: suministro de documentación previo ao informador.
  • Función completiva: non se limita a suministrar datos de xeito escueto e inconexo, senón que procura explicar causas e consecuencias.
  • Función orientadora: suministrar ao medio datos, citas resúmenes, opinións, análises, e ideas ao servizo do seu laborar específica, para facer realidade os principios editoriais da empresa.
Por outra parte, segundo Paul Otlet, os fins da documentación baséanse en:
  • Analizar e ordenar todos os documentos adquiridos para recuperar todos os documentos.
  • Xenerar documentos secundarios, como as bibliografías .
  • Conservar todo o pensamento humano .
  • Realizar o proceso con rapidez.
A finalidade da documentación radica en proporcionar información seleccionada no menor tempo posible. A experta Josefa Sabor sinala que “o ciclo da documentación é identificar, organizar e arquivar a información para pasar de aí ao da súa transformación, síntese e difusión. En suma, a documentación ten unha función activa, entregar ao investigador o material que require e organizalo”.

CENTRO DE DOCUMENTACIÓN DUN MEDIO

O proceso de documentación nun medio ten unha serie de funcións, características e fins.

Os medios de comunicación poder considerarse, ademais de receptores, produtores de información, polo que deben levar a cabo a xestión da información, e o servicio de documentación. Para evitar a repetición, é necesaria unha boa estruturación e uns sólidos criterios de ordenación e clasificación da información. Os medios de comunicación, ademais, han de poseer rapidez na resposta ante a demanda de información; e debe propoñerse unhas etapas de vixencia legal-administrativa dos documentos.
Debe terse en conta tamén a diversificación de usuarios aos que se dirixen.

No referido ás súas funcións, o profesor Félix del Valle Gastaminza (UCM), destaca as seguintes:

Verificación da exactitude da información e correción de datos: problemas ortográficos, dúbidas idiomáticas, precisión nas datas e exactitude nos termos das declaracións, tratados e discursos.

Contextualización, é dicir, emprego de datos complexos, cronoloxías, dossieres temáticos, etc. capaces de apoiar a información que serven como complemento, interpretación, síntesis ou comentario.

Apoio visual da información con fotografías, gráficos, infografía, mapas... No caso da documentación en televisión, o emprego de planos de recurso.

Actuar como memoria dinámica da propia empresa informativa, formando un importante soporte da liña editorial do medio.

Investigación: preparar e editar o seu propio material ou redactar materiais que dará o medio: cronoloxías, biografías de personaxes, etc.

Por outra parte, os fins do proceso documental poden resumirse en:
Facilitar a recuperación e uso dos documentos polos usuarios, e
Garantir a súa conservación.

MAPA CONCEPTUAL

A continuación engado un mapa conceptual que resume os puntos básicos derivados do estudo realizado.



Mapa Conceptual | Sabela Rodríguez (click para agrandar)



FONTES:
    • Galdón López, Gabriel (coord.): Teoría y práctica de la documentación informativa, Barcelona, Ariel comunicación, 2002.

    • Ros-Martín, Marcos.  «El Documentalista Enredado» [en liña] .documentalistaenredado.net, 2012. ENLACE

    • Valle Gastaminza, Félix del. «La documentación en la empresa informativa» [en liña] .ucm.es, 2002. ENLACE

    • Blázquez Ochando, Manuel. «Historia de la ciencia de la documentación» [en liña].blogspot.com.es, 2008. ENLACE

    • Universidad San Jorge. «Documentación informativa» [en liña].scribd.com ,  2007. ENLACE

    • Cabrera Méndez, Macarena -Universidad Politécnica de Valencia- «Introducción a la documentación informativa» [en liña].upv.es,    2010. ENLACE


viernes, 12 de octubre de 2012

Historia da Documentación

En que pensamos cando escoitamos as palabras "Libro universal do saber"?
O obxectivo de Paul Otlet e Henri La Fontaine era contabilizar día a día o traballo intelectual dos dous mundos, polo que puxeron este proxecto en marcha fundando en Bruselas o Instituto Internacional de Bibliografía. 
Máis dun siglo despois, esta iniciativa é considerada como producto dunha mente visionaria, para todo especialista das ciencias da información.
Pouco antes da Primeira Guerra Mundial, este proxecto constituído por mentes visionarias, produce xa un repertorio bibliográfico e iconográfico universal, un catálogo central de bibliotecas, arquivos documentais internacionais, e establece unha Biblioteca Internacional e un Museo Internacional de métodos documentais. 
Isto supuxo, á súa vez, á creación da Oficina Internacional de Bibliografía. Xunto co que se denominaría o Repertorio Bibliográfico Universal, seguíase un estricto funcionamento que harmonizaría toda a información:


Tras anos de evolución e un desenvolvemento continuo, o Instituto cobra novos significados, empapándose da influenza da intuición política e buscando «Facer do mundo unha soa cidade, e de todos os pobos unha soa familia». Deste xeito, Paul Otlet lanza un novo proxecto: A Sociedade Intelectual de Nacións. Xunto co experto en psicología social Gabriel Tarde, apoian a teoría de que un novo público, moderno e unificado consolidouse durante o século XIX gracias á velocidade dos fluxos de información e comunicación, ao marxe de clases, clanes, élites etc. Gabriel Tarde ademais, e a diferenza de expertos como Herberr Spencer e Émile Durkheim, ten total convicción en que o cerebro é o analogon da sociedade moderna. Afirma que os  sistemas sociais seguen unha traxectoria na que a unificación do múltiple é gradual e a diferenza segue sendo o alfa e o omega do Universo.
Todo isto significou un paso fundamental e decisivo na historia da documentación: Outlet é o creador da idea de red de redes.



Definición de documentación, por Paul Otlet: Proceso que permite reunir, clasificar e difundir documentos de toda índole relativos a calquera sector do coñecemento. 

Fontes:

  • MATTELARD, Armand: Historia de la sociedad de la información. Nueva ediciónrevisada y ampliada, Barcelona, Paidós, 2007.

lunes, 1 de octubre de 2012

Web 2.0 e Web 3.0

Hoxe falarei dun tema que está cobrando cada vez máis importancia en todos os hámbitos da vida cotiá: internet. En concreto, quero falarvos a través desta entrada dun tipo de web: a 2.0 e a 3.0.

WEB 2.0:
É un tipo de web colaborativa e social que mestura diversas tecnoloxías asociadas:
DHTML (CSS máis JavaScript)
As orixes desta web, nas que os usuarios convértense en contribuidores e participantes activos, está en Dale Dougherty de O’Reilly Media, quen acuñou o nome de 2.0 como suxerencia dunha renovación do que ata entón coñecíamos.
Isto supuxo a creación dunha web onde a palabra colectividade cobre protagonismo. Trátase de interactuar, de crear espazos tanto de ocio e diversión como outros especializados e máis profesionais.
Imos falar a continuación dos espazos que abarcan este tipo de web 2.0 (enlazo información para entender en que consiste cada un deles)

  • Páxinas P2P, redes sociais, blogger, wikis, bitácoras, RSS...
  • Digg: Os usuarios aportan información e seleccionan noticias que concitan moitos lectores. Permite compartir información sobre todo tipo de xéneros, combinando marcadores sociais, blogging e sindicación.
  • Mashups: Resultado de combinar contenidos dunha serie de páxinas web, de xeito que nos permite acceder a unha gran variedade de contidos. Marumushi e projects maps
  • API
  • Streaming: Permítenos visualizar arquivos audiovisuais mentres se descargan.
  • Sindicación de contidos (RSS): Emprégase para compartir contido na web. Permite difundir información actualizada a usuarios que subscribíronse a fonte de contidos.
  • Podcasting: un podcast é un arquivo sonoro a disposición do público que se atopa na rede e que garda contido que o usuario pode descargar e acceder a el sempre que o desexe.
  • Crowdsourcing
  • Folksonomía: Trátase dun conxunto de etiquetas cuxa función consiste en clasificar contidos nun entorno de software social.

WEB 3.0:

O nome de web 3.0 apareceu por vez primeira nun artigo de Jeffrey Zeldman, crítico da web 2.0, e emprégase para facer referencia ás melloras logradas nos últimos anos.
A web 3.0, efectivamente, conta con numerosas vantaxes respecto á súa antecesora, a web 2.0. Algunhas das súas características son as seguintes:

  • Movilidade, aplicacións que funcionan independentemente do dispositivo.
  • Web semántica
  • Abolición de barreiras idiomáticas
  • Intelixencia artificial
  • Tempo real
  • 3D
  • Representación con avatares
  • Xogos integrados
  • Fluxo de todos os medios
  • Mundos Virtuais
A raiz do desenvolvemento desta nova web, surxiu o concepto de web semántica
Trátase de redirixir, por medio de enlaces, cara novas informacións que complementen os coñecementos que se pretenden divulgar, poñendo en práctica novos métodos de intelixencia artificial. En conclusión, a web semántica permite ampliar información e coñecemento, ofrecendo respostas a todas as preguntas.

Por último, compre mencionar, como constituínte desta nova e revolucionaria web semántica, á noticia hipertextual. É, como xa mencionamos, unha forma de redirixir ao usuario cara novas informacións que complementen á adquirida previamente. Este tipo de noticias hipertextuais son unha constante no xornalismo dixital.